quarta-feira, 22 de novembro de 2017

Cousas de la Mocidade: Pegar l Namorado i Fazé-le Pagar l Bino

Por: António Preto Torrão
(colaborador do "Memórias...e outras coisas...")

Rua que, de la Eigreija, passando pul chafariç
i pula fuonte de l Pilo, bai anté l Ronso.
A la squierda, beien-se las huortas de l Pilo.
Stando a cumpletar-se un anho subre la mie purmeira publicaçon d´algũas lhembranças de la mie anfáncia neste blogue i, çpuis de tener stado algun tiempo queto i calhado, quaije sin screbir ũa palabrica, agora que stou cun cachico más de tiempo lhibre, chegou l´altura – çcunfio que para zgrácia de ls mius amigos – de tornar a chagá-les la cabeça cun más algũas cousas que, quando you era garotico, se passában an Angueira. Tierra de la mie criaçon, pul menos anté als dieç anhos, steia onde stubir, deficelmente poderei squecé-la.

Claro que tengo que agradecer a bárias pessonas por me tenéren cuntado i lhembrado dalgũas cousas de que you yá staba squecido, specialmente a Zé Luís Ché, a miu primo Chico, filho de miu tiu Eimílio Quintanilha, a Marie Rosa Russica i a miu armano Eimílio, a quien agradeço tamien la çponibilizaçon de ũa de las fotos, que penso que fui tirada pul sou filho i miu sobrino, Carlos.

La maior parte de las cousas que, eiqui, tengo benido a screbir tenen las marcas de un tiempo que era bien çfrente de l que hoije bibimos. Morában, anton, an Angueira, talbeç cerca de seiscientas pessonas, muitas deilhas que, sendo moças i rapazes, éran la mocidade. Ls garoticos que andában na scola éran tantos que dában para anchir dues salas d´aula. Para berdes bien cumo son las cousas, tengo que dezir-bos que, hoije, nun hai niun i la scola fui i stá ancerrada hai yá un ror d´anhos…

Por bias de la eimigraçon, purmeiro pa l Brasil i outros países de l´América; çpuis, para Francia, Alemanha, Spanha i outros países de l´Ouropa; finalmente, para bárias cidades de Pertual. Assi, Angueira fui perdendo, tamien por bias destas migraçones, la maior parte de la sue giente i, subretodo, ls más nuobos. Hoije, la pouca que alhá restra – serán, más ou menos, oitenta pessonas, se tantas… – son, subretodo, bielhos. Assi, siempre que alhá torno, yé ũa dor d´alma ber que, cumprindo l çtino i cumo un die – spero que steia inda bien loinje – mos haberá de tocar tamien, faltan más algũas pessonas na poboaçon que, cun muita pena de todos, yá la i mos deixórun para siempre.

Mas, deixemos-mos de cousas tristes, que, tamien essas, nun págan díbedas nin fázen moler molinos…

Abiso-bos yá que tento fazer cun que l que scribo i publicamente apresento seia, subretodo, fiél a cumo, naquel tiempo, se passában las cousas. Que las tradiçones son l que son i, cumo todo-mundo sabe, ténen muito peso… Por isso, apresentá-las nun quier dezir que se steia siempre totalmente d´acordo cun eilhas.

Tanto ne l termo cumo na poboaçon, habie, anton, an Angueira bários sítios que, pul menos, anté ls anhos setenta de l seclo passado, éran ls perferidos de la rapaziada. Inda más que ls poços de la Cabada i de ls Puntones, onde ne ls dies más calientes de l berano, ls moços, i tamien ls garoticos, íban dar sous margulhos pa se refrescar – que las moças solo s´astrebien a ir a nadar a la nuite –, habie trés sítios, todos ne l meio de l pobo, que, por çfrentes rezones, la mocidade apreciaba inda más: la fuonte de l Pilo, onde manaba muita i mui buona auga i que, por isso, nunca secaba; l Ronso, un lhargo onde era questume fazer ls beilaricos; un cachico más arriba i perto de l Lhargo de Sante Cristo, antre la forja de l tiu Ferreiro i la parede de riba de l huortos de l Pilo, l sítio onde, ne ls sous tiempos lhibres, a la tardica de ls maiores i más calientes dies de l´anho, se ajuntaba la rapaziada para cumbibir i dar a la treta.

Las rezones de l gusto de ls rapazes por estes sítios son fáceles d´eimaginar ou d´antender, subretodo por este. Ye que, sendo más alto, era un eiscelente punto de oubserbaçon donde se abistaba i se podie ber bien todo l que se passaba a toda la buolta i ne ls outros dous sítios, que quedában mesmo cerca de l ribeiro de l Balhe i éran más baixos.

Ne l pobo habie trés fuontes, sendo la de l Pilo, cul chafariç i l lhabadeiro, la más amportante[i]. Era a esta que, a la tardica, las moças questumaban ir a anchir ls cántaros d´auga. Cumo stá bien de ber ou será fácel de eimaginar, era ende que qualquiera rapaç speraba pula sue moça. Uns i outras aporbeitaban, assi, para se beren, dar ũas palabricas ou cumbersar un cachico i, talbeç inda, para, çfarçadamente i, subretodo se fusse al lhuç que fusco, se fazéren ũas festicas… I – quien sabe – se, a las scundidas, nun se darien mesmo uns beisicos! Si, que qualquiera moça tenie que tener l maior cuidado… Ye que, ambora sue mai nun stubisse por eilhi, siempre poderie star algũa mulhier a spreitá-los i, çpuis, ir a cuntar-le l que biu ou l que eimaginou ber. I, quando algũa deilhas se demoraba demás na fuonte, sue mai botaba-se anté alhá pa le dar un cachico más de priessa…

Cumo podeis eimaginar, nesse tiempo, ningũa mai daba muita lhibardade a las filhas!… I, se qualquiera moça nun fusse de subreciente cunfiança – que haberie algũas – sue mai, subretodo se stubisse yá squermentada, çcunfiando que la filha serie, por i, bien capaç de, nun sfergante, l´armar algũa i fazer ũa de las sues, ninsequiera cairie na asneira de la mandar solica a la fuonte… Ye que parece que habie mesmo algũas galdrapas que, quando les daba la belharaça, arramában l´auga de l cántaro solo para poderen tornar outra beç a la fuonte!… Assi, ũa mai perbenida, cula çculpa de lhebar ũa cantarica, mandaba un armanico ou arranjaba mesmo outro garotico pa le fazer cumpanha. Ye qu´este strobilho siempre oubrigarie la filha, que nun era nada desaires, a cuntener-se, ampedindo-la mesmo, por más stoubada que fusse ou chochica que andubisse, de fazer ou deixar fazer algũa tontice, cousa que nun serie muito de l agrado de la mai. Isto yá para nin sequiera falar de l pai… Que, de qualquiera rapaç, mesmo de l más pintado i menos zanquieto, nada de buono se puoderie sperar… Por isso, habie que andar siempre d’ uolho bien abierto neilhes… Para más, andando ambos tan chochicos, todo habie que fazer para que nun fusse, por i, la chabasquita chegá-le a casa cun zorrico na barriga…

L Ronso, l lhargo onde era la taberna de l tiu Cereijas i de la tie Mar´Inácia Fresca, era ũa ancruzelhada onde íban dar bárias ruas: la que, benindo de la Eigreija, dá pa las Eiras Grandes, cula que, zde San Sebastian, dá para Sante Cristo i onde benen inda a dar las Scaleiricas i ampeça la rua que, deilhi, dá pa l Cachon. Era ende que, nas tardes de deimingo i nas fiestas, la mocidade questumaba fazer ls beilaricos i las troulas. Nestas, ls rapazes i las moças de Angueira i ls que benien de Abelhanoso, de Caçareilhos, de la bila de Bumioso i de outros lhugares eilhi a la buolta, da peto pa las fiestas, anchien por cumpleto este lhargo.

A quien nun sabe ou yá nun se lhembra disso, cumbenirá dezir que, de ambierno, las ruas i lhargos tenien algun lhodo pus inda nun tenien sido calcetados[ii]. Eisceto ne l Ronso, por onde passaba l ribeiro de l Balhe, pula sanja que, ende, habie, este ribeiro inda corrie a cielo abierto, pus inda nun tenie sido canalizado nin custruída la sede de la Associação i de la Junta. Dantes, çpuis de la parte de baixo de la sanja de l Ronso i onde hoije ye l salon de la Associaçon, habie ũa puontica para se poder passar, a pie anxuto, l ribeiro i atrabessar de Sante Cristo para Saiago, pus era – i ye – este ribeiro que aparta ls dous bairros de Angueira.

De l lhado de Sante Cristo, por riba d´onde ampeça la rua que, benindo de l Ronso, dá pa l fondo de las casas de l tiu Sora, de l tiu Eibaristico i de l tiu Luís Quintanilha i inda pa las de l tiu Canhotico, de l tiu Maximino, de l tiu Manuel Júlio, de l tiu Rifeiro, de l senhor Correia i, sue cunhada, la dona Laura, de l tiu Armandico i inda pa la de l tiu Joan Capador, que éran yá perto de l Cachon, habie bários huortos [iii]. De l lhado de baixo de la mesma rua, mas inda ne l bairro de Sante Cristo, onde ye hoije la Associaçon, habie tamien más alguns [iv]. Yá de l lhado de Saiago, antre la puontica abaixo de l Ronso i la fuonte de l Pilo, habie alguns ulmos que éran mui altos. Mas, lhougo a seguir al chafariç, antre l ribeiro i la rua que bai de l Ronso anté la Eigreija, habie bárias huortas que, inda hoije, la maior parte deilhas son cultibadas. De l lhado de Saiago i mesmo pertico de la fuonte, onde, çpuis, Manuel Perdigón i Alice de l tiu Manuel Júlio haberien de custruir la sue casa, era l huorto i pomar de la família de l senhor Correia i de la dona Laura.

De l lhado de baixo de la casa de l tiu Arán i de la tie Marie Luísa, de la forja de l tiu Ferreiro i de la tie Clorinda i de la casa de la tie Beatriç i de l tiu Manuel Russico, al lhado de l pátio i de la casa i de l tiu Antonho Sora i de la porsora Ernestina i por riba de ls huortos de l Pilo, quaije a meio camino de la rua que bai de l Lhargo de Sante Cristo pa l Ronso, era l sítio onde, a la tardica, na primabera i ne l berano, ls rapazes se ajuntában ne ls sous tiempos lhibres. Para alhá de star antre la taberna de l tiu Morais i de la tie Bexela i la de tiu Antono Cereijas i la tie Mar´Inácia Fresca – las dues que, antón, habie na poboaçon –, era inda un eiscelente punto de oubserbaçon. Deilhi, puodie ber-se quien i todo l que se passaba por eilhi a la buolta: zde l Lhargo de Sante Cristo al Ronso, a Saiago i quaije anté la Eigreija; quien staba a baixar ou a chubir pulas Scaleiricas; quien benie de l lhado de riba de l Balhe i inda de l Cachon. Mas, subretodo, era ende que melhor se podie ber qualquiera moça que, cumo tenie que ser, fusse a la fuonte anchir un ou dous cántaros d´auga pa la família.

Mas, a la nuite, era ne l Lhargo de Sante Cristo, mesmo por debaixo de la capielha, ancostados a la parede birada pa las garaiges de l tiu Morais e de l tiu Aran, que la rapaziada se ajuntaba para cumbersar, cumbibir i mesmo para cumbinar algũas lhafrauzadas l las seinhas para se botáren a fazé-las. Quedaban, assi, tamien bien más perto de la taberna de l tiu Morais, que era lhougo abaixo de la capielha.

Aspeto antigo de las casas de l tiu Árán
(de branco i a la squierda) i de la forja
i de la casa de l tiu Ferreiro (de piedra i a la dreita)
bistas de la fuonte de l Pilo.
La forja i la casa de l tiu Ferreiro fúrun
cumpradas por miu armano Eimílio que,
l´anho passado, las recuperou.
Al cuntrairo de l que se passaba culas moças, ningun pai ou mai se amportaba muito nin starie mui preacupado culs sous rapazes. A nun ser que a algun deilhes, más trabiesso, le disse la belharaça de ir anté a la taberna, para se meter na jogatina, ponendo-se a gastar i a buer, metendo-se mesmo ne ls copos… Mas, tamien nisto, qualquiera pai podie quedar un cachico más çcansado. Ye que, coincendo-se toda la giente, habie siempre un amigo ou outra pessona prontos a, sendo causo disso, cuntar-le las alblidades de l artista. Qu´estas éran daqueilhas nubidades que, depressa, corrien mundo i se spalhában pula poboaçon, quedando, nistantico, toda la giente a saber l que se habie passado!…

Quanto a namoricos, cumo nun podie deixar de ser i acuntecie – i inda hoije se bei i acuntece an qualquiera parte –, ũa beç por outra, subretodo por causa de algũa moça más guapa i cun buona hardança, a quien nun faltarien pertendientes, habie lhuitas antre alguns rapazes… Mas era cousa mui rala d´acuntecer antre ls moços de Angueira…

La tradiçon de pagar l bino

Lhembra-me bien de la tradiçon de pagar l bino que, naquel tiempo, habie an Angueira.

Quando, passados muitos anhos que tenie ambarcado pa l Brasil i tornaba de besita a la tierra, l brasileiro trataba de pagar l bino a toda la giente de la poboaçon. Assi, ne l purmeiro deimingo, a la tardica, fazie-se-le ũa fiesta de houmenaige, cun beilarico i todo. El pagaba l bino i ls antremoços als homes i als moços i uns rebuçados i ũas almendras a las ties, las moças i als garoticos. Daba, assi, ũa proba de que se tenie salido bien por fuora, que staba bien de bida i que era, antón, un home andenheirado i de respeito.

Mas habie inda outra situaçon, bien çfrente desta, an que tenie tamien que se pagar l bino i que, cunsante se puode ber an http://baglina.blogspot.pt/2011/05/l-tiempo.html, era tamien doutros pobos a la buolta de Angueira i, probablemente, de todas las Tierras de Miranda i alredores.

Bamos, antón, a ber cumo era isso de tener que pagar l bino……

Qualquiera rapaç de fuora que, debido a algũa moça que tenie debaixo d´uolho i, pa le pedir namoro, aparcisse por Angueira, mas, subretodo, se yá andubisse arrimado a la pimponaça, dũa cousa acabarie por quedar ciente: que, por más spabilado que fusse, deficelmente scaparie de, más die menos die, tener de pagar l bino a la mocidade.

Era cumo quien diç: Quieres la moça? Antón, purmeiro, tenes que pagar l bino!

Assi, fusse ne l termo ou ne l pobo, la rapaziada armaba-le un cerco i fazie-le ũa spera anté l apanhar i nun l deixar scapar sin l lhebar a la taberna de l tiu Cereijas ou a la de l tiu Morais. Todos se ajuntában a la buolta del, i cun caixa i bombo, a acumpanhar l toque de la gaita de foles de l tiu Agrepino Albardeiro ou de l harmónico de Eiduardo Sidório ou de Noberto Crespo, rodeában l cuitado para, lhougo eilhi, le fazer pagar un cántaro ou mesmo un almude de bino i un baldo de antremoços a la mocidade i uns saquicos de almendras ou uns docicos a las moças, sin çquecer inda uns rebuçadicos pa ls garoticos que stubíssen pul beilarico.

Si, que, fiesta sin beilarico, nun era fiesta!…

Assi, subretodo al deimingo i dies de nomeada, l rapaç tenie que andar d´uolho listo i pie legeiro, perbenido i cun todo l cuidado para, trocando-le las buoltas als rapazes, nun ser apanhado cula moça nin se deixar agarrar por eilhes. Tamien cumbenie nun se çcuidar de andar cun algun denheirico na carteira. Ye que, an qualquiera oucasion i, quando menos sperasse, podie tener, por i, de pagar l bino a la mocidade. Si, que, nestas situaçones, nun serie fácel que l taberneiro le fiasse…

Este era l précio que qualquiera rapaç de fuora, çcunhecido ou mesmo coincido, que fazisse essa façanha tenie que pagar por eilha. Que, solo çpuis disso, ye que la rapaziada l cunsideraba çquitado de l pagamento deste tribuito… Mas, çpuis de haber cumprido esta oubrigaçon, la cousa acababa an bien: an beilarico i grande borga, podendo, a partir d´antón, l namoro cuntinar i l rapaç passar a andar çcansado sin que la rapaziada le disse ou ponisse más porblemas.

Cuntaba-se que alguns zalmados, por nun stáren puls ajustes, fazendo-se de balientes ou amostrando tençon de rejistir, acabórun por lhebar buonos ancuntrones i safanones i, anté, salir d´alhá bastante scalabaçados. Mas l más frequente era chafurgá-los, cun roupa i todo, ne l chafariç de l Pilo. Eimaginai cumo serie la suorte del se fusse ne l ambierno!… I, se mui pouquitos se çafórun, fúrun bien deilhes ls que tubíran que se amanhar i pagar l bino!…

Mas, nesta, cumo noutras cousas más, hai siempre çfrentes maneiras de ber las cousas: la de la rapaziada de la poboaçon i la de l rapaç de fuora a quien aqueilha querie ou fazie pagar l bino.

Ne l berano passado, Zé Luís Ché cuntou-me que, quando andaba de namorico cũa moça de la Speciosa, ũa beç, a la tardica, botou-se anté alhá de bicicleta. Mas nun ye que la rapaziada l´apanhou i agarrou i nun le querien deixar salir d´alhá sin el les pagar l bino!… I, nun cunseguindo çquitar-se deilhes nin stando tamien pul ajustes, rejistiu-les l más que puodo. Antón, pegórun nel i botórun-lo ne l chafariç cun roupa i todo.

Bá lá que, para suorte del, isto se passou nel fin de la primabera!…

I Ché nun tubo outro remédio senó tornar anté Angueira todo molhado i bien fresquito. Mas, nun sendo el un rapaç buono de assoar, inda pul camino, pensou lhougo nũa maneira de se çforrar i se bingar deilhes.

Assi, ne l fin desse berano – nun sei se fui ne l die de fiesta de San Lucas ou de la de Nossa Senhora –, cumo de questume, la rapaziada de la Speciosa botou-se, a pie, anté Angueira para ir a la troula. Bendo-los ne l Ronso, Ché, pouco çpuis de la meia nuite, deixou l beilarico i puso-se a camino de Cabeço Molhon por onde aqueilhes haberien de passar, quando, yá de madrugada, tornássen pa la Speciosa.

Tratou, antón, de scolher l que le parciu ser l melhor sítio pa l sou antento: la cortina de l tiu Jó, na purmeira de las dues olgas, a la squierda i a menos da meio de la chubida pa la ancruzilhada que dá pa la Retuorta i pa las Lhameiras i inda a buona çtáncia antes de las outras que, an Lhadron, dán tamien pa l Ramalhal, para Ourrieta Morena i para Cabeça Gorda. A meio dessa cortina i a seguir a la barranca, que queda mesmo por riba de la caleija que eilhi passa, ajuntou un montonico de piedras i, ne l canto de baixo de la cortina, birado pa la Senhora, puso-se a la spera deilhes an riba de la parede, que ye pegada a la caleija que bai dar a la corriça que hai na outra punta.

De madrugada, quando, pul camino de las Lhameiras, tornában pa la Speciosa, çpuis de haberen passado la puonte de la Senhora, que queda un cachico abaixo de l molino, i la puontica de l ribeiro de la Cabanhona, ne l cimo de la chubida que bai a meia ancuosta de Cabeço Molhon, fúrun dar aqueilha caleija, l sítio onde, mesmo por riba de la parede de l lhado de baixo de la cortina de l tiu Jó, staba Ché a la spera deilhes. Quando ls scuitou cuosta-arriba, sinal que stában quaije mesmo a chegar a la caleija, Zé Luís chubiu pa l meio de la cortina donde ampeçou a atirá-les lapadas. Cumo la parede de baixo de la cortina era mui alta, pus era eilha que seguraba la barranca, las piedras passában-les por riba de la cabeça. Mas, arrimandan-se bien a la parede de la barranca, alhá se safórun de lhebar cu´eilhas na cabeça. Mesmo assi, toca de dáren a la pierna… Ye que, sendo de nuite, ambora de lhuna chena i de cielo strelhado, stando Ché pul lhado de riba, coincendo bien l terreno i nun sabendo ls de la Speciosa quantos serien ls que stában a apedreá-los, ningun deilhes s’ astrebiu a botar-se a acaçá-lo.

Eimaginai an que stado nun tenerán, por i, ficado las ciroulas de, pul menos, alguns deilhes…

Por isto se bei que, onde i mesmo quando menos se spera, hai que andar siempre bien acoutelado i inda que, subre qualquiera cousa, hai siempre çfrentes maneiras de la ber. Assi, neste causo, hai pul menos dous puntos de bista: ũa cousa ye apanhar i pegar nun rapaç pa l´oubrigar a pagar l bino i outra, bien çfrente dessa, ye star na piel daquel a quien quieren oubrigar a pagá-lo…

Mas nun se pense que ls moços de Angueira starien lhibres ou se çafaban de la oubrigaçon de pagar l bino a la rapaziada!… Nó, que la çfrença solo era esta: se l rapaç de fuora tenie que pagar l bino inda durante l namoro, mesmo antes de pensar an casar-se; l de Angueira era çpuis de l casamento que tenie de l pagar… Que, nestas, cumo noutras cousas más, nun podie haber outras çcriminaçones… Habie era que afiançar que la criatura de fuora nun se scapasse ou se ponisse a andar nin acabasse cul namoro sin pagar l bino a la mocidade!… Que la paga pul moço de Angueira essa staba siempre cierta i garantida pus serie siempre fácel d´ancuntrar…

Notas

[i]– Para alhá desta, habie inda la fuonte de l Balhe, que era un cachico más arriba i que, ne l berano, secaba siempre, i la de la Eigreija, que era un cachico más abaixo i perto de l Cachon.

[ii]– Dantes, todas las ruas de Angueira éran an tierra batida i ancalcada puls carros de bacas quando, por eilhas, passában. Pouco antes de l 25 de Abril de 1974, la Cámara de Bumioso mandou calcetar la rua que, ampeçando na Eigreija i passando pul Cachon i por Sante Cristo, bai dar a la Scola. Mas, antón, l calcetamento solo chegaba a la capielha de Sante Cristo. Más tarde, yé que mandou calcetar la parte antre essa capielha i la casa de la Scola i, alguns anhos çpuis, las restrantes ruas.

[iii]– Estes huortos éran l de l Marineiro, mas era l tiu Galharito quien le trazie de renda, l de l tiu Morais, l de la tie Palombica, l de l tiu Arán, l de l senhor Zé Juan, Fuda de alcunha,  i l de l tiu Ferreiro. Hoije, yá nun eisisten nin ls duonhos nin ls huortos. Ye que, se aqueilhes yá nun stán antre nós, estes fúrun oucupados cul alhargamento de las ruas de riba i de baixo de ls mesmos.

[iv]– Éran ls huortos de la tie Deolinda, que fui pa l Brasil i l bendiu al tiu Chafin, i l de l Padre Lino, que fúrun oucupados cula custruçon de la sede de la Associaçon i de la Junta, i, más perto de la fuonte de l Pilo, ls de la dona Laura i il de l tiu Manuel Júlio, que Manuel Perdigón ajuntou solo nun.


António Preto Torrão. Licenciado em Filosofia (Universidade do Porto)
DESE em Administração Escolar (ESE do Porto)
Mestre em Educação – Filosofia da Educação (Universidade do Minho)
Pós-graduado em Inspeção da Educação (Universidade de Aveiro)
Professor e Presidente Conselho Diretivo/Executivo
Orientador de Projetos do DESE em Administração Escolar (ESE do Porto)
Autor de livros e artigos sobre Administração Educativa
Formador Pessoal Docente e Diretores de AE/Escolas
Inspetor e Diretor de Serviços na Delegação Regional/Área Territorial do Norte da IGE/IGEC

Bocabulairo – vocabulário

Acá – cá \\ acoutelado – acautelado, prudente \\ afiançar – garantir, assegurar \\ al – ao \\ alblidade – habilidade \\ alhá – lá \\ almendra – amêndoa \\ alredores – arredores \\ altura – momento \\ amanhar – arranjar \\ ambierno – inverno \\ amportar – importar, interessar \\ ancalcada – calcada \\ anchir – encher \\ ancruzelhada – cruzamento \\ ancuntrar – encontrar \\ andubisse (pretérito imperfeito do conjuntivo do verbo andar) – andasse \\ anfáncia – infância \\ anho – ano \\ antento – intento \\ antón – então \\ anxuto – enxuto \\ apartar – separar \\ aporbeitar – aproveitar \\ arramar – despejar \\  armano – armano \\ armar – arranjar, preparar, montar \\ arriba – acima \\ arrimar – encostar \\ astrebir-se – atrever-se \\ auga – água \\ barranca – desnível de terreno, declive \\ beç – vez \\ beilarico – bailarico \\ beisico – beijinho \\ belharaça –maluqueira \\ benir – vir \\ besitar – visitar \\ bino – vinho \\ borga – farra \\ bos – vos \\ botar-se – pôr-se a caminho \\ buer – beber \\ cachico – pouquito \\ çafar – livrar \\ çcansado – descansado \\ caleija – caminho estreito e ente paredes \\  caliente – quente \\ çcuidar – descuidar \\ çcunfiar – desconfiar \\ çcunhecido – desconhecido \\ çfarçadamente – disfarçadamente \\ çforra-se – desforrar-se \\ çfrença – diferença \\ çfrente – diferente \\ chafurgar – mergulhar na água \\ cielo – céu \\ coincer – conhecer \\ corriça – construção quadrada ou retangular feita em xisto, geralmente sem telhado, onde, durante a noite, dormem ovelhas ou cabras \\ cortina – propriedade com muros a toda a volta \\ çponibilizaçon – disponibilização \\  çpuis – depois \\ çquitar – livrar \\ cũa – com uma \\ cul – com o \\ cula – com a \\ cumbenir – convir \\ cumprir-se – completar-se \\ cun – com \\ da peto – de propósito \\ deilha – dela \\ desaires – feio(a) \\ díbeda – dívida \\ dieç – dez \\ die de nomeada – dia de festa \\ drento – dentro \\ duonho – dono \\ eilha – ela \\ eilhi – ali \\ eiqui – aqui \\ ende – aí \\ fácel – fácil \\ fuonte – fonte \\ fuora – fora \\ galdrapa – estouvada \\ guapa – bonita \\ hardança – herança \\ harmónico – acordeão \\ houmenaige – homenagem \\ huorto – horto \\ inda – ainda \\ jogatina – jogo de cartas \\ l – o \\ lhargo – largo \\ lhebar – levar \\ lhibardade – liberdade \\ lhodo – lodo, lama \\ listo – esperto \\ lhuç – luz \\ lhuç que fusco – lusco-fusco, escuro \\ lhuna – lua \\ mai – mãe \\ manar – nascer água \\ más – mais \\ mos – nos \\ nel – nele \\ niun – nenhum \\ nistantico – depressa, num instante \\ nũa – numa \\ nubidade – notícia \\ nun – não \\ nuobo – novo \\ olga – nome dado em Angueira a uma pequena orreta \\  oulhar – olhar \\ Ouropa – Europa \\  paga – pagamento \\ palombica – pombinha \\ pegar – agarrar \\ pertendiente – pretendente \\ pie – pé \\ piel – pele \\ pimponaça – bonitona \\ poboaçon – povoação \\ por i – por acaso, talvez \\ porsor – professor \\ priessa – pressa \\ pul – pelo \\ puontica – pequena ponte \\ punto – ponto \\ pus – pois \\ qualquiera – qualquer \\ rala – rara \\ rejistir – resistir \\ safanon – safanão \\ sanja – vala subterrânea, aqueduto \\ scaleiras – escadas \\ scalabaçado – ferido na cabeça \\ scapar – escapar, fugir \\ scolher – escolher \\ screbir – escrever \\ scruita – escuta \\ seinha – sinal \\ sfergante – instante \\ senó – senão \\ spabilado – desperto \\ sperar – esperar \\ steia (presente do conjuntivo do verbo star) – esteja \\ strelhado – estrelado \\ strobilho – estorvo, impecilho \\ stubir (futuro do conjuntivo do verbo star) – estiver \\ subreciente – suficiente \\ tamien – também \\ tençon – intenção \\ tornar – regressar, voltar \\ trabiesso – travesso \\ troula – arraial \\ ũa – uma \\ uolho – olho \\ talbeç – talvez \\ yá – já \\ ye (presente do indicativo do verbo ser) – é \\ you – eu \\ zalmado – desalmado \\ zanquieto – irrequieto \\ zde – desde \\ zgrácia – desgraça \\ zorrico –  criança nascida fora do casamento e, por via de regra, era filha de pai incógnito

Para saber o significado de outras palavras consultar AQUI.

Sem comentários:

Enviar um comentário